اصلاح خاک در باغ های پسته

در بحث اصلاح خاک ما معمولا با سه نوع خاک در باغ های پسته سروکار داریم: خاک های شور، خاک های شور و سدیمی و خاک های سدیمی. در جدول زیر خصوصیات مهم و راه های اصلاح آن ها به اختصار ذکر می شود: عمده خاک های نیازمند اصلاح در مناطق پسته کاری، خصوصیات و راه های اصلاح
نوع خاک
خصوصیات مهم
راه های اصلاح و الزامات
زمان اصلاح
خاک شور
شوری (ECe) بیشتر از ۴ دسی زیمنس برمتر و
نسبت جذب سدیم (SAR) کمتر از ۱۵
راه اصلاح: آبشویی با آبیاری سنگین
الزام: زهکشی خوب خاک
نیمه دوم آذر تا
اواخر بهمن
خاک سدیمی
شوری (ECe) کمتر از ۴ دسی زیمنس برمتر و
نسبت جذب سدیم (SAR) بیشتر از ۱۵
راه اصلاح: اضافه کردن گچ کشاورزی و آبشویی با آبیاری سنگین
الزام: زهکشی خوب خاک
نیمه دوم آذر تا
اواخر بهمن
خاک شور و سدیمی
شوری (ECe) بیشتر از ۴ دسی زیمنس برمتر و
نسبت جذب سدیم (SAR) بیشتر از ۱۵
راه اصلاح: اضافه کردن گچ کشاورزی و آبشویی با آبیاری سنگین
الزام: زهکشی خوب خاک
نیمه دوم آذر تا
اواخر بهمن
همانگونه که در جدول مشاهده می شود تفاوت سه نوع خاک در مقدار املاح محلول خاک (شوری یا ECe) و مقدار سدیم روی سطح ذرات خاک نسبت به کلسیم و منیزیم (نسبت جذب سدیم یا SAR) می باشد که این مسئله فقط با آزمایش خاک مشخص می شود. بعد از تشخیص اینکه خاک باغ چه نوع خاکی است می توان نسبت به اصلاح آن اقدام نمود. بنابراین مفهوم اصلاح خاک با توجه به نوع خاک متفاوت است. منظور از اصلاح خاک شور کاهش دادن مقدار املاح محلول خاک به ویژه در ناحیه رشد ریشه درختان است. در این شرایط برای اصلاح خاک باید با آبشویی با آبیاری سنگین املاح محلول خاک در ناحیه ریشه را به اعماق پایین تر هدایت نمود، لازمه این کار علاوه بر آبشویی، مناسب بودن زهکشی خاک است یعنی اینکه آب به همراه املاح بتوانند به راحتی در خاک حرکت کرده و از ناحیه ریشه خارج شوند. آزمایش خاک و اطلاع از تاریخچه آبیاری باغ در تشخیص وضعیت زهکشی خاک کمک خواهد نمود. هدف از اصلاح خاک سدیمی تبادل یون سدیم موجود روی سطح ذرات خاک با یون کلسیم و سپس آبشویی سدیم جدا شده از سطح ذرات به خارج از ناحیه ریشه درختان می باشد. کلسیم لازم برای تبادل با یون سدیم روی سطح ذرات خاک باید از گچ کشاورزی اضافه شده به خاک تامین شود. منظور از گچ کشاورزی (اصطلاحا به گچ شوره هم معروف است اما برخلاف اصطلاح به غلط مرسوم، گچ مورد استفاده نباید شور باشد) خاکی است که درصد بالایی سولفات کلسیم آبدار (گچ) در خود دارد. بنابراین برای اصلاح خاک های سدیمی علاوه بر آبشویی و زهکشی مناسب خاک به اضافه کردن گچ نیاز است. خاک شور و سدیمی همانطور که از نام آن پیداست خاکی است که خصوصیات خاک شور و سدیمی که در بالا به آن ها اشاره شد دارا می باشد یعنی هم شور است و هم سدیم روی سطح ذرات آن نسبت به کلسیم و منیزیم بالاست. برای اصلاح چنین خاکی نیز مانند خاک سدیمی، به اضافه کردن گچ کشاورزی همراه با آبشویی با آبیاری سنگین نیاز است. بدیهی است که در این مورد هم زهکشی مناسب خاک شرط الزامی است. بسته به مقدار سدیم موجود در خاک مقدار گچ موردنیاز نیز فرق می کند. تعیین نیاز گچی خاک (مقدار مصرف گچ) با مشورت با کارشناسان خبره امکان پذیر است. پس از محاسبه مقدار گچ مورد نیاز، گچ با کیفیت مناسب از معدن به باغ حمل شده و بصورت نواری به پهنای حداقل ۵/۱ متر از دو طرف درخت پاشیده شده و سپس دو نوبت آب سنگین به باغ داده شود. با توجه به نتایج تجزیه خاک های مختلف از مناطق پسته کاری و تجربیات به دست آمده به نظر می رسد بیشتر خاک های مناطق پسته کاری استان کرمان خاک های شور و شور و سدیمی هستند که نیاز به اصلاح دارند و زمان مناسب انجام عملیات اصلاحی ماه های دی و بهمن همراه با سرمای زمستان و فصل خواب درختان می باشد. اما در مناطقی که دور آبیاری خیلی بالاست یا در مورد باغدارانی که به دلیل سطح زیرکشت زیاد زمان لازم را برای اصلاح در اختیار ندارند می توان زمان عملیات اصلاحی را از نیمه دوم آذرماه تا اواخر بهمن در نظر گرفت.

خصوصیات گچ مناسب جهت اصلاح خاک

گچ مناسب جهت اصلاح خاک های سدیمی و شور و دیمی در باغ های پسته باید خصوصیات زیر را داشته باشد:
۱- شور نباشد (شوری کمتر از ۲ یا حداقل ۴ دسی زیمنس بر متر).
۲- درصد گچ (سولفات کلسیم آبدار؛ CaSO4.2H2O) آن بالا و حداقل از ۳۰ درصد بیشتر باشد.
۳- منیزیم آن بالا نباشد. نسبت کلسیم به منیزیم محلول آن حداقل از ۴ بالاتر باشد.
۴- حتی المقدور دارای ذرات درشت (بزرگتر از ۲ میلی متر) نباشد.

پسته کاران